|
MISFITS Wim Verhoeven |
||
|
André's schare groteske, charmante gedrochten dringt zich in weerwil van overbodigheid in termen van de rationele geest bijna gewelddadig op aan de argeloze toeschouwer. De wezens dwingen hun recht op bestaan als ding, als wezen 'an sich' af door hun nadrukkelijke verschijnen tegen elke rationele noodzaak in. Door de techniek van de opeenstapeling van ongerijmde elementen, het schreeuwende kleurgebruik en het formaat verkrijgt de kunstenaar het effect dat de beelden echter dan werkelijk lijken. Men kan ze niet zonder ze op te merken voorbij lopen. Ze lijken ons toe te schreeuwen:"kijk naar ons, wij bestaan, zonder reden. Die hebben wij helemaal niet nodig."En dat is hun boodschap, denk ik, simpelweg dat het leven rijk en mysterieus is en van de mens geen reden voor bestaan nodig heeft. | |
|
Grappig is het zich voor te stellen hoe de aarde er uit zou zien nadat een ramp alle menselijke leven weggevaagd heeft. Er is weinig over te zeggen, maar het leven zou niet geweken zijn. Planten en dieren zouden er misschien heel anders uitzien als de bekende vormen, misschien stieren met zes poten schaatsende krokodillen met een slurf uit hun achterste. Bizarre wezens, monsters, maar ze zouden er zijn, André's beelden zouden niet misstaan in deze posthumane wereld. En dat geeft hen ook
de enorme spirituele kracht van de humor. De humor van het verkeerd,
maar toch onbekommerd en nadrukkelijk en vooral schaamteloos aanwezig
zijn. Want zij missen in onze onttoverde tijd de steun van een kulturele
bestaansgrond, er is geen collectief geloof in hun bestaan. Toch staan
zij hier, onloochenbaar aanwezig als misplaatsten, als mythische wezens
zonder mythe. |
|
|
de haringvloot |
Als je een aantal van deze beelden gezien hebt krijg je ook de indruk dat hier iets gematerialiseerd lijkt te zijn uit lang verloren tijden. Uit de tijd dat men zelf kind was, of uit de tijd dat de mensheid nog jong was. André's beelden zijn levende anachronismen. Ze verwijzen naar een tijd waarin het denken jonger en de sensibiliteit groter was. Daarom kunnen zij soms iets dreigens hebben, want zij appeleren aan het in ieder mens latent aanwezige schuldgevoel voor het afzweren van zijn jeugd. Ze confronteren de volwassene met zijn grote misdaad: de poging tot het doden van het kind in zichzelf. De mens lijkt alles te doen om de fantastische wezens die het landschap van zijn vroege jeugd bevolkten te vergeten en weg te stoppen achter de rationele calculaties waarmee hij zijn leven onder controle tracht te houden. Maar ze zijn in het hoekje waarin ze zijn weggedrukt om te verkommeren een geheim leven begonnen. Ze hebben zich niet alleen weten te handhaven, ze zijn volledig aan de controle van het (Freudiaanse) 'ich' en het 'uberich' ontsnapt en uitgegroeid tot boven-werkelijke monsters. | |
Men kan zeggen dat zij zichzelf hebben gereconstrueerd, zoals in de horrorfilm Hellraiser, waar een overledene uit de hel ontsnapt en zich door ijzeren wilskracht erin slaagt zich een nieuw lichaam bij elkaar te stelen uit de resten van lichamen van anderen. Vaak voelt de kunstenaar zich slechts het vehikel, het middel waarvan de kunst zich bedient om in de wereld te treden. Voor André's bestiarium gaat dit in hoge mate op. Puttend uit zijn verbeelding onstaan beelden uit combinaties van vormen uit zijn eigen jeugd, uit de jeugd der mensheid, maar ook uit de actualiteit van de moderne technocratische wereld. |
