oorijzers de gemedieerde blik

De gemedieerde blik

Kunst in de openbare ruimte heeft lang het karakter gehad van een gedenkteken op een sokkel. Zo werd een verzamelplek geschapen, met in het midden een “in
memoriam” voor vervlogen heldendaden
die bijdroegen aan een besef van culturele identiteit. Het ontwerp “Oorijzer Vol Vaart” breekt met die aanpak. De geijkte opvatting gaat uit van een toeschouwer die stil staat en vol piëteit een kunstwerk op zich laat inwerken. Eraan voorbij snellen verraadt een gebrek aan beschaving. Het onderhavige ontwerp neemt het daarentegen juist op voor de automobilist.

Ons kijken is nooit ongemedieerd. We hebben leren kijken onder bemiddeling door taal, beelden (foto's, prentbriefkaarten) en techniek (verrekijkers, GPS-representaties, enzovoorts). Er bestaat voor een mens geen onbemiddelde maagdelijke blik. Er bestaat van de weeromstuit wel een heimelijk verlangen naar
“oer”. De nostalgische hang naar liefst in de prehistorie gewortelde culturele identiteit en ongerepte landschappen valt te verklaren uit de schaamte van een techno

logische cultuur. We profiteren van techniek, maar vrezen milieucrisis, oorlogsmachinerie en culturele homogenisering door techniek. Tegelijkertijd is onze perceptie onvermijdelijk door en door technisch gemedieerd.

Dit ontwerp breekt een lans voor culturele domesticatie van techniek. Toegepast op het begrip “culturele identiteit” betekent het een wegsturen van nostalgie en het artistiek omarmen van een positief programma naar de toekomst toe: culturele identiteit is dynamiseerbaar en technisch actualiseerbaar. De articulatie van Fryske identiteit is geen conservatieve stolling van het verleden maar wordt vol vaart geactualiseerd zodra de automobilist voorbij het Oorijzer raast en haar gedaantewisselingen als een animatiefilm aan zich voorbij ziet trekken. Techniek hoeft immers niet per se de wereld tot overal hetzelfde te reduceren. Techniek kan ook zelf cultureel worden gedifferentieerd en in dienst worden gesteld van de articulatie van meer culturele diversiteit. Geplaatst op de Afsluitdijk verkondigt "Oorijzer Vol Vaart" trots het Frysk eigene.