f
a n t
a s i
e i s
t
d a s
w a s
u n s
e r e
m l e
b e n
e i n
e n S
i n n
g i b
t
'Fantasie is dat wat ons leven betekenis geeft' is de titel van het beeld.
Het is gemaakt uit kunststof, kleur en neon. Het is ongeveer 400 x 400 x 10
cm diep. De getekende vorm is een licht groene neon hand met daarom heen
gekleurde letters in verschillende lettertypen. Deze vormen samen de zin:'fantasie
is dat wat ons leven betekenis geeft'.
Cultuurhuis
Het Cultuurhuis is een ontmoetingsplek en een centrum voor het vrije verkeer
van kennis, informatie, cultuur en diensten. De diversiteit van organisaties
(o.a. bibliotheek, informatiecentrum Stadshagen, Wijkservicepunt, Stad
en Welzijn, kinderdagverblijf 't Ukkie en de muziekschool 'Muzerie', bar/
restaurant/leescafé, een podium) is een meerwaarde omdat de combinatie
van functies elkaar versterken en aanvullen. De manier waarop het gebouw
zich aan deze organisaties aanbiedt is opmerkelijk. Het atrium, de gekleurde
plafonds en aan de buitenkant het gekleurde glas zijn in oog springende
details. Het trekt zich namelijk terug uit de relatie tussen de mensen
en hun wereld. Mensen zijn over het algemeen niet gericht op de architectuur
maar op hetgeen zij hierin kunnen doen. Als het gebouw alleen maar aandacht
voor zichzelf zou opeisen, zou het moeilijk zijn om hierin te werken.
Het gebouw is een soort instrument of een werktuig/object. Door deze vergelijking
te maken kwam ik op de term "terhandenheid". Terhandenheid, Zuhandenheit
is een uitdrukking van Heidegger, hij omschrijft hierin hoe een werktuig
kan 'zijn' wanneer wij het gebruiken. Het object staat niet op zichzelf
maar het nodigt uit om er iets mee te doen. Deze term heb ik uitgewerkt
in een hand met daarom heen de tekst 'fantasie is dat wat ons leven betekenis
geeft'.
Hand
De vragen die ik beantwoord wilde zien zijn: is er een overkomst tussen al deze
organisaties? Kan ik deze op een zodanige wijze verbeelden dat er een relatie ontstaat
tussen het beeld, de diverse organisaties en de architectuur/instrument? Op zoek
naar antwoorden ben ik gaan graven in onze cultuurgeschiedenis en belandde
bij onze verre voorouders.
In het diepste van de aarde waar geen licht wordt toegelaten zijn sporen achtergelaten
van een cultuur uit de prehistorie. Om deze grotkunst te bereiken moet men soms over
ondergrondse rivieren en meren. Kruipend op knieën en ellebogen wordt uiteindelijk het
binnenste - de minst toegankelijke galerijen - bereikt.
Met behulp van lampen - brandend op dierlijk vet met pitten van droge vezels - maakten
de prehistorische mens o.a. afbeeldingen van dieren. Soms zijn er negatieve handafdrukken
gemaakt van verf bestaande uit dierlijk vetten en aardekleuren te zien. Op en rondom een
hand die tegen de grotwand was gedrukt, is een detail zichtbaar: een hand met verminkte
vingers. Mede door antropologisch onderzoek kan men hieraan een betekenis geven. Behalve
door bevriezing kan het zijn dat de prehistorische mens, zoals sommige traditionele
culturen nu nog steeds doen, vingerkootjes opzettelijk amputeerden. Het ritueel heeft
dan een magische of religieuze betekenis en wordt uitgevoerd om door een zelfoffer het
onheil te bezweren. De wereld die niet langer 'terhanden' was wordt door het offer
weer 'terhanden' genomen.
Empathie
Wat is nu de overeenkomst tussen hetgeen ik op de muur presenteer en de organisaties?
Empathie is een natuurlijk gedrag dat ook bij dieren voorkomt. Zich inleven in anderen,
zich kunnen verplaatsen in de gevoelens of de gedachtegang van een ander(van Dale).
De maatschappelijke functie van iemand speelt hierin geen rol. Kinderen iets ouder dan één
jaar troosten anderen al. Om deze gemeenschappelijke eigenschap - zich inleven in
de ander - op te roepen heb ik 'simpelweg' een stukje van de ringvinger afgenomen. Want
ook onze prehistorische voorouders voltrokken met hun zelfoffer een empathisch ritueel.
Om daaraan te refereren, zet ik de kijker op het verkeerde been. Want iets, een verminkte
hand, is niet wat men denkt te zien namelijk een 'hele' hand . Een hand die op symbolische
wijze een ritueel heeft ondergaan met als doel de gebruikers van het cultuurhuis aan te
moedigen tot empathisch werken.
Taal
De prehistorische mens had nog niet het instrument in handen dat wij nu hebben: de geschreven taal.
Wij zijn een gastheer van de taal, geven de taal de ruimte en we kunnen daarmee definiëren wie we
zijn. Betekenissen die hieraan worden ontleent zijn constant aan verandering onderhevig
Ik heb het gekleurde dierenvet uit de prehistorie ingeleverd en hiervoor in de plaats de taal (letters)
gebruikt. Het zijn gekleurde letters met verschillende lettertypen die de zin vormen 'fantasie is dat
wat ons leven betekenis geeft'. Deze zin heb ik jaren geleden opgevangen tijdens een interview op de
radio met de psychoanaliticus
Louis Tass en op de muur in mijn atelier geschreven.
Fantasie
Met fantasie creëren wij een wereld om ons heen. Met fantasie bedenken wij oplossingen op elk denkbaar
niveau en maken wij muziek en dans. Gevoed door fantasie vertellen wij onze kinderen over de wereld.
Door fantasie laten wij ons afleiden. We slaan ons bijvoorbeeld met het spijkeren op de vingers.
Vervolgens bedenken we met fantasie een nieuwe oplossing. Met een beschadigde vinger timmeren wij de
spijker met de hamer alsnog in de muur en is het instrument/apparaat weer terhanden.
En dat is naar mijn idee het doel van het cultuurhuis: aanwezig zijn op een wijze waarin de mogelijkheden
van de gebruiker vergroot worden. Om dit te bewerkstelligen wordt in het beeld de ringvinger ritueel dmv
van het licht 'geamputeerd' en vormen de gekleurde letters rondom de hand: 'fantasie is dat wat ons leven
betekenis geeft'. |
